Bakı Dövlət Universiteti Fizika fakültəsi

28 noyabr 2024-cü il tarixində Fizika fakültəsinin Astrofizika kafedrasının növbəti elmi seminarı keçirilib. Seminarda kafedranın dosenti Bayram Rüstəmov  “Alqol tipli qoşa ulduz sistemlərində üçüncü ulduz  məsələsi” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. Məruzədə Algol tipli sıx qoşa ulduzların öyrənilməsi tarixinin qısa icmalı təqdim olunub. Bu ulduzların tədqiqinə maraq qoşa və misilli sistemlərə daxil olan adi və cırlaşmış ulduzların təkamülü, qoşa ulduz sisteminin komponentlərinin bir-biri ilə qarşılıqlı təsirinin fizikası ilə bağlı müşahidə xüsusiyyətləri, qoşa ulduzlarda ekzoplanetlərin mövcud ola bilməsi ehtimalı və s. məsələlərlə bağlıdır. Qoşa ulduzların öyrənilməsinin nəzəri bazası, Alqol tipli sıx qoşa sistemlərdə tutulma mexanizminin izahı üçün irəli sürülən mülahizələrdə qoyulub. “Alqol paradoksu” fenomeni – adi ulduzlarda enerji mənbəyinin kəşfindən sonra qoşa ulduz sistemlərinin yaranması və təkamülünün fizikasının başa düşülməsində açar rolunu oynayıb. Məruzəçi qeyd edib ki, astrofizikanın təşəkkülündən sonra  yerdəki fizika qanunlarının Kainat obyektlərinin tədqiqində istifadəsi ilə yanaşı, astrofizikada kosmosdakı spesifik fiziki şəraitdə fizika qanunlarının yoxlanılması və təkmilləşdirilməsi istiqamətində konseptual yanaşma həyata keçirilir. Məruzəçi,  sıx qoşa ulduz sistemlərinin Eynşteynin Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsinin yoxlanılmasında təbii bir laboratoriya kimi istifadə olunması və bu sahədəki tədqiqatların fizikanın gələcək inkişafında oynadığı rol barədə məlumat verib. Sonda,  məruzəçi qoşa sistemlərin fizikasının və ümumən onların təkmülünün vacib mərhələlərinin başa düşülməsində Roş boşluğu anlayışının oynadığı roldan və Rossiter-Maklaflin effektinin qoşa ulduz sistemlərinə, eləcə də oxşar fizika nümayiş etdirən bir sıra astrofizika məsələlərinə tətbiqinin uğurlu nəticələri barədə müfəssəl məlumatlar verdi.